در سال‌های اخیر، مرگ ناشی از مصرف مشروبات الکلی تقلبی به یکی از مشکلات جدی سلامت عمومی در ایران تبدیل شده است. تنها در یک مورد، در ماه مهر ۱۴۰۳، مرگ ۲۶ نفر در استان‌های گیلان و مازندران به دلیل مصرف مشروبات تقلبی گزارش شد. بسیاری از این مشروبات حاوی مقادیر بالای متانول، یک نوع الکل سمی و بی‌بو، هستند که مصرف آن می‌تواند منجر به مسمومیت شدید، کوری، آسیب‌های دائمی به اعضای بدن و حتی مرگ شود.
تفاوت اتانول و متانول
مشروبات الکلی مجاز و غیرمضر معمولاً حاوی اتانول هستند که به عنوان الکل خوراکی شناخته می‌شود. اتانول در مقادیر کنترل‌شده عموماً بی‌خطر است، اما مصرف بیش از حد آن نیز می‌تواند منجر به مسمومیت شود. در مقابل، متانول نوعی الکل صنعتی است که در تولید ضدیخ، سوخت‌ها و حلال‌های شیمیایی استفاده می‌شود. این ماده بسیار سمی است و حتی مقادیر کم آن نیز می‌تواند موجب بروز مسمومیت مرگبار شود.
علائم مسمومیت با متانول
تشخیص مسمومیت با متانول ممکن است دشوار باشد، زیرا علائم اولیه آن مشابه مسمومیت با اتانول است. علائم اصلی مسمومیت با متانول عبارتند از:
1. تهوع و استفراغ
2. سردرد شدید
3. سرگیجه
4. تاری دید یا نابینایی
5. تشویش و اضطراب
6. کاهش هوشیاری
7. تشنج
علائم ممکن است با تاخیر ۱۲ تا ۲۴ ساعت بعد از مصرف ظاهر شوند که می‌تواند تشخیص سریع را مشکل‌تر کند.
راه‌های تشخیص مشروبات تقلبی و وجود متانول
برای جلوگیری از مسمومیت و مرگ ناشی از مصرف مشروبات تقلبی، توجه به چند روش کلیدی جهت تشخیص مشروبات ناسالم و حاوی متانول ضروری است:
1. تشخیص از طریق بو و مزه
– بوی تند و غیرمعمول: مشروبات حاوی متانول ممکن است بوی قوی و ناخوشایندی داشته باشند که شبیه بوی مواد شیمیایی یا ضدعفونی‌کننده است.
– مزه ناخوشایند: مزه مشروبات الکلی تقلبی معمولاً تلخ یا تندتر از حد معمول است. اگر پس از مصرف مقداری از آن، طعم نامطلوب و غیرمعمولی حس کردید، باید فوراً از مصرف بیشتر آن خودداری کنید.
2. خرید از منابع معتبر
یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای جلوگیری از خرید مشروبات تقلبی، اطمینان از خرید آن‌ها از منابع معتبر و قانونی است. مشروبات خانگی یا تولیداتی که بدون نشان استاندارد و تأییدیه بهداشتی هستند، بیشترین احتمال آلودگی به متانول را دارند.
3. تست‌های خانگی ساده
چندین تست ساده برای تشخیص وجود متانول در مشروبات خانگی وجود دارد:
– آزمون شعله: با استفاده از یک کبریت یا فندک، مقداری از مشروب را بسوزانید. در صورتی که شعله به رنگ آبی بسوزد، احتمالاً نوشیدنی حاوی اتانول است؛ اما اگر شعله زرد یا سبز باشد، می‌تواند نشان‌دهنده وجود متانول باشد.
– آزمون بویایی: اگر پس از سوزاندن، بویی شبیه به ضدیخ یا مواد شیمیایی احساس کردید، احتمالاً متانول در مشروب وجود دارد.
4. تست‌های آزمایشگاهی
تشخیص دقیق وجود متانول تنها با انجام تست‌های آزمایشگاهی ممکن است. این آزمایش‌ها می‌توانند به کمک ابزارهای پیشرفته سطح متانول را در مشروب تعیین کنند. اگر فردی به مشروبات تقلبی مشکوک باشد، می‌تواند نمونه‌ای از مشروب را به آزمایشگاه‌های معتبر ارسال کند.
پیشگیری و درمان
1. اطلاع‌رسانی و آگاهی عمومی: دولت‌ها و نهادهای بهداشتی باید تلاش کنند تا مردم را از خطرات مصرف مشروبات تقلبی و روش‌های تشخیص آن آگاه کنند.
2. درمان سریع مسمومیت: در صورت بروز علائم مسمومیت با متانول، باید به‌سرعت به مراکز درمانی مراجعه کرد. درمان سریع و مناسب می‌تواند شامل تزریق آنتی‌دوت (مانند فومپیزول) و همودیالیز باشد که برای دفع متانول از بدن کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری
مصرف مشروبات الکلی تقلبی یک معضل جدی در ایران است که می‌تواند به مرگ و میر و مسمومیت‌های شدید منجر شود. بهترین راه برای محافظت از خود در برابر این خطرات، پرهیز از مصرف مشروبات الکلی غیرمجاز و مشکوک، تشخیص به موقع و استفاده از روش‌های ساده و آزمایشگاهی برای تشخیص وجود متانول است. توجه به علائم مسمومیت و مراجعه سریع به مراکز درمانی نیز می‌تواند جان افراد را نجات دهد.
